Financieel journalist Jaap Roelants behandelt iedere week vragen van MAX-lezers. Met deze week: ‘Moet je voor een levenstestament naar een notaris? Het liefst zet ik onze wensen gewoon zelf op papier. Of is dat dan niet rechtsgeldig?’
Twintig jaar geleden bestond het levenstestament nog helemaal niet. Je vraagt je af hoe de mensen toen ‘hun wensen voor later’, vastlegden. Nou gewoon, in een zelf geschreven brief. Daarin schreven ze op dat de oudste dochter, de jongste zoon of een goede betrouwbare vriend, de financiële zaken zou over zou nemen, als ze dat zelf niet meer goed konden. Hoe de uitvaart er zou moeten uitzien, werd gewoon in de familiekring besproken. Het schriftelijk vastleggen van medische zaken, zoals het al of niet reanimeren bij ziekte, was ook een zaak van de familie, of ook de huisarts.
Maar vooral de afgelopen tien jaar is het levenstestament van de notaris aan een sterke opmars begonnen. Inmiddels zijn er meer dan anderhalf miljoen mensen voor naar de notaris geweest. Je kunt er van alles in laten opnemen, ook wie je huisdier gaat verzorgen als je naar een verpleegtehuis zou moeten. Twee levenstestamenten, voor iedere partner een, kosten samen rond de 1500 euro. Het levenstestament voldoet aan een maatschappelijke behoefte om dingen zoveel mogelijk te regelen en risico’s uit te sluiten. Vandaar ook dat er in Nederland zoveel verzekeringen verkocht worden, meer dan in elk ander land.
Maar toch mag je wettelijk gezien je wensen nog steeds op een gedateerde en ondertekende brief zetten en die delen met je kind of vriend die je wilt machtigen. Er is wel één maar: dit persoonlijke contract is voor banken niet genoeg als er grotere financiële belangen in het spel zijn. Het belangrijkste voorbeeld is de verkoop van een huis, als een van de partners niet meer wilsbekwaam is. Die kan dan niet meer mee tekenen op de verkoopakte. De gevolgen zijn dan ingewikkeld. Uiteindelijke moet er dan via de rechtbank een bewindvoerder aan te pas komen, om het huis te verkopen. Dat wil niemand. Dit probleem werd vroeger ondervangen door een eenvoudige notariële akte. Maar als je daarvoor komt bij de notaris, ga je met een heel levenstestament naar huis.
Maar van die medische paragraaf in het levenstestament, moeten mensen toch niet alles verwachten. De huisarts moet de medische wensen kennen. Die zal met enige regelmaat vragen of die wensen nog gelden. Tenslotte kunnen mensen van gedachten veranderen. Een levenstestament alleen biedt geen garantie dat die wensen ook uitgevoerd worden.Zorg er in elk geval voor dat de familie weet dat er een levenstestament gemaakt is. Het komt regelmatig voor dat ze op het moment dat het nodig is, niet gevonden worden.
Dan nog een puntje: wanneer gaat zo’n levenstestament eigenlijk in? Op het moment dat de handtekening gezet wordt, zijn de ouders nog vaak goed in staat hun zaken zelf te behartigen. Maar wanneer dan wel? Dan is goed overleg nodig. Het is niet zo eenvoudig om alles punctueel vast te leggen. Mogen kinderen als gemachtigde, elkaar schenkingen geven als het levenstestament ingaat? Moet er controle zijn op het kind dat de geldzaken doet? En wat betreft de medische zaken: een kind kan niet beslissen of je uiteindelijk verder wil leven. Daar is weer een aparte wilsverklaring voor nodig.
Samenvattend: voor een levenstestament moet je inderdaad naar een notaris. Maar je kunt ook veel zaken onderling regelen, met een brief aan uw kinderen, waarin je bepaalde financiële zaken vastlegt. Zo’n onderhandse machtiging is rechtsgeldig. Maar als er een groter financieel belang gaat spelen, bijvoorbeeld de verkoop van een huis, is het beter om naar de notaris te gaan.
Meer tips, weetjes, interviews en programma-informatie leest u in MAX Magazine. Bent u nog geen abonnee? U kunt zich hier bij ons aansluiten.
Jaap Roelants schrijft over Geld en Recht. Eerst voor het Algemeen Dagblad en Financieele Dagblad, de afgelopen jaren voor MAX Magazine. Daarin heeft hij onder meer een vragenrubriek, waarin hij lezers antwoord geeft op hun vragen over zaken als belasting, pensioen of erven.
