Dijkwacht Jan Beuze: ‘De IJssel laat me niet los’

In zijn jeugd verloor Jan Beuze (74) zijn hart aan de IJssel. Nu bewaakt hij als vrijwillig dijkwacht bij het Waterschap Drents Overijsselse Delta de dijken van zijn geliefde rivier. Afgelopen jaarwisseling beleefde hij zijn eerste inzet bij hoog water.

De IJssel stroomt niet, maar droomt, denkt Jan Beuze als jongen weleens. ’s Avonds, als de avondschemering valt, zit hij vaak voor zijn open slaapkamerraam en tuurt naar de overkant van de rivier. Hij wacht tot het donker wordt en de maan boven de dijk aan de overzijde kan zien schijnen. “Het water lispelde tegen de krib en als je goed luisterde, kon je in de verte een koe horen loeien of een uil horen schreeuwen. Het had iets sereens, als een kapel in een landschap”, vertelt Jan. En dan relativerend: “Ach, ik was nog maar een jongen.”

‘De IJssel blijft boeien’

Zeven jeugdjaren, tussen zijn achtste en vijftiende, woont hij aan de IJssel, op het bedrijfsterrein van wegenbouwbedrijf Te Siepe, waar zijn vader werkt. De herinneringen daaraan is hij nooit vergeten. “In het tv-programma ‘Langs de IJssel’ van Huub Stapel hoorde ik een barones zeggen: ‘De IJssel pakt je vast’. Zo ervaar ik het ook. De rivier is lieflijk en idyllisch en kan tegelijkertijd bij hoog water heel gevaarlijk zijn. Het blijft mij boeien.”

Jan werkt dertig jaar als geschiedenisleraar aan het Vechtdal College in Hardenberg, maar verhuist na zijn pensioen terug naar Zwolle om dichter bij de IJssel te kunnen zijn. Letterlijk en figuurlijk, want in 2019 meldt hij zich aan als dijkwacht bij het Waterschap Drents Overijsselse Delta. Dit Waterschap beheert en bewaakt duizend kilometer aan dijken en kades van Assen tot Deventer en heeft honderden vrijwilligers nodig om daarbij te helpen. “In crisissituaties, bij dreiging van hoog water, wordt een vrijwilligersleger opgeroepen om te patrouilleren en de dijken te bewaken. Een belangrijke voorwaarde is dat je net als in een militair leger altijd inzetbaar bent, dus ook als je op eerste kerstdag of sinterklaasavond bij je familie zit”, vertelt Jan.

Polderen in Nederland

Hij twijfelt er geen moment aan zich aan te sluiten. “Als geschiedenisleraar heb ik oog voor het verleden en weet ik dat water altijd de kern van onze historie is geweest. Al in de negende en tiende eeuw overlegden boeren met het Hoogheemraadschap over het schoonhouden van de sloten. Anders dan in andere landen werd in Nederland toen al veel vergaderd en samengewerkt vanwege het water. Uiteindelijk heeft deze werkwijze mensen al vroeg vertrouwd gemaakt met overleg als middel om dingen gedaan te krijgen. En dat is toch de kern van democratie.”

Het hele interview met Jan Beuze lezen? Dat kan in MAX Magazine editie 8. Bent u geen abonnee, maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden