Moeten we blij zijn met de digitale dokter?

Geachte dokter Van Essen, In het ziekenhuis waar mijn vrouw en ik al jarenlang komen, lijken wij ineens niet meer zo welkom. We krijgen berichten op onze telefoon en per e-mail van de afdelingen waar wij onder behandeling zijn. Daarin staat dat ze het liefst hun zorg willen leveren terwijl wij thuis zijn. Ze willen liever per app of via beeldbellen contact hebben. Dat vinden wij verre van prettig. Mogen wij dat weigeren? Ronald (76) en Nelleke (71), Groningen

Volkomen terecht dat u zich sámen uitspreekt over deze ontwikkeling. Het is een groeiende ergernis die steeds meer mensen met u delen. In toenemende mate hebben zij, net als u, de indruk het ziekenhuis te worden uitgeduwd. Laatst las ik in één van de ochtendkranten dat een groot ziekenhuis in Nederland het digitaal contact met patiënten tot ‘eerste keus’ van beleid heeft gemaakt. Eerst beeld- of e-mailcontact, dán pas – ‘als het werkelijk niet anders kan’ – de patiënt fysiek ontvangen. Het is de gezondheidszorg op zijn kop.

In paniek
Ook de medisch journalist van MAX Magazine, René Steenhorst, schreef onlangs een terechte column over dit onderwerp (in nummer 51). Hij kreeg daar flink wat bijval op. Immers, voor heel veel mensen die niet digitaal vaardig zijn, gaat dit veel problemen geven. Ze raken in paniek, omdat ze geen contact kunnen krijgen en er wellicht enige snelheid geboden is.

Chemie is nodig
Het contact tussen patiënt en arts is een chemie van elkaar ontmoeten en zien, soms aanraken voor onderzoek, reacties gadeslaan. Dat is, wat betreft de arts, nodig voor een goede diagnose. Als praktiserend arts zou ik vrijwel niet zónder dat fysieke contact hebben gekund. Je wilt je patiënt tegenover je hebben. En niet uitsluitend zien en horen op een plat beeld­schermpje en in een (elektronisch) patiënten­dossier. Op het hoogtepunt van de coronapandemie was digitaal wel een uitkomst; het kon toen ook niet anders. Maar nu… Alleen al van een handdruk leer je veel als arts; die uiting zegt soms iets over de gesteldheid van de patiënt. Of hij of zij gespannen is, koude handen heeft of klamme, wellicht krachtverlies heeft, of pijn.

Goed en slecht nieuws
Dus in principe álles digitaal is de nieuwe trend, tenzij er een medisch onderzoek moet plaatsvinden waarbij mensen bijvoorbeeld de scanner in moeten. Maar de uitslag kan, zo wordt gerede­neerd door de beleids­makers, wel digitaal worden door­gegeven. Dat is zeker waar: het doorgeven van niet-afwijkende uitslagen, ‘goed nieuws’ zeg maar, kan prima digitaal. Maar met slecht nieuws kun je een patiënt en diens naasten niet achter hun beeld­scherm aan hun lot overlaten. Dat doe je niet. Het is een denkfout, ingegeven door de bezuinigings­drift die in steeds meer ziekenhuis heerst.

De deurknop-vraag
Overigens, iedere huisarts kent het verschijnsel dat een patiënt bij het verlaten van de spreekkamer pas met de eigenlijke hulpvraag voor de dag komt. We noemen dat de deurknop-vraag. Een computer heeft geen deurklink. Ik hoor van collega-huisartsen dat in hun praktijk de meeste patiënten beeldbellen vermijden en nog net zo vaak als vóór covid een fysieke afspraak maken.