‘Dokter, ik blijf maar moe…’Artsen weten er niet goed raad mee

Geachte dokter Ted,

Twee maanden terug kreeg ik een blaasontsteking. Pijnlijk, met hoge koorts en nogal uitputtend. Antibioticum hielp uiteindelijk. Wat bleef is vermoeidheid. Nog altijd heb ik, soms op de raarste momenten, een wat ik noem “inploffer”. Dan voel ik me plotseling uitgeput en moet rusten en slapen. Vrienden en kennissen herkennen dat. Ze hadden die moeheid ook na andere aandoeningen en ziekten. Zoals de kanker, na de ziekte van Lyme en het chronisch vermoeidheidssyndroom. Hoe ontstaat toch die vermoeidheid?

Anne (64), Leeuwarden

Een interessante vraag. Er is vooral de laatste tijd opvallend veel aandacht voor vermoeidheid na een COVID-19-besmetting. Er zijn nogal wat corona-geïnfecteerden die zeggen “moe te blijven” na hun infectie en weken of zelfs maanden vrijwel geen energie hebben voor het verrichten van zelfs gewone dagelijkse dingen. ’s Morgens staan sommige patiënten met langdurige COVID of ‘long-COVID’ (dat ook wel post-COVID-19-syndroom wordt genoemd) uitgeput op na een lange nachtrust.

Nog meer restverschijnselen
Vermoeidheid is één van de inmiddels talrijke restverschijnselen van deze nieuwe ziekte, die ook wel kan leiden tot langdurig minder goed kunnen ruiken of proeven, aanhoudende concentratieproblemen, psychische klachten en een snel verslechterend gehoor en spraakof bewegingsvermogen. Nu het in de zorg goeddeels nog steeds om COVID draait, wordt er veel onderzoekgeld besteed aan onder meer die slepende moeheid.

Ook bij andere aandoeningen
Maar zoals u ook al opmerkt in uw e-mail: eigenlijk is er niets nieuws onder de zon. Moeheid is niet exclusief voorbehouden aan COVID-19. Oh nee, het is een factor bij heel veel (ook chronische) ziekten en na talloze medische behandelingen. Vermoeidheid speelt bij een breed scala van aandoeningen, zoals vormen van kanker, hartaandoeningen, darmziekten, diabetes, en zelfs na een beroerte kan iemand nog tijdenlang zich uitgeput voelen. Zeg maar: van een forse griep tot en met sepsis. Dat laatste heb ik een aantal jaren geleden zelf ervaren: bloedvergiftiging. Ik lag er een week door in het ziekenhuis en was vervolgens zes weken bezig om weer een beetje de oude te worden.

Ontstekingsstoffen komen vrij
Nog altijd is die plotseling opkomende vermoeidheid, waar ook ik toen fl ink last van had, een fenomeen waar wetenschappers en artsen eigenlijk niet goed raad mee weten. Ook al kunnen ze het (nog) niet verklaren, het bestaat wel. Neem nu aandoeningen als het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS, waarbij iemand langer dan een halfjaar zeer moe is) en ook de ziekte van Lyme: artsen hebben er moeite mee, omdat veel ervan wetenschappelijk onverklaard blijft. Hoe de vermoeidheid te verklaren is? Voor een belangrijk deel zijn het ontstekingsstoffen die vrijkomen en die zich soms langdurig ophouden in het lichaam. Zoals bij ontstekingsreuma. Die stoffen veroorzaken ernstige vermoeidheid. Zo werd drie jaar geleden aan de Universiteit Utrecht ontdekt, door dr. Mechiel Korte. “Die stofjes zitten in het bloed en ze zorgen voor een vermindering van signaalstoffen in de hersenen”, lichtte Korte toe. “Die veranderde signalen in de hersenen zorgen voor de vermoeidheid waar mensen met ontstekingsreuma zo’n last van hebben.”

Dan pas behandeling mogelijk
Hopelijk zorgt al die aandacht voor het post-COVID-19- syndroom ervoor dat ook bij andere aandoeningen een verklaring voor die vermoeidheid wordt gevonden. Want dan pas is er een behandeling voor te ontwikkelen.

Onder redactie van René Steenhorst