Aangrijpend levensveraal: Klein meisje in een te grote jas

“Koosje van Harrie van Driek van Hentjes, zo noemen ze me daar”, vertelt Koosje de Leeuw (69). Dáár, dat is Alphen, een klein katholiek dorp in het land van Maas en Waal. Ze schreef er een prachtig boek over: ‘Een te grote jas’, haar levensverhaal over opgroeien in die omgeving in de jaren vijftig en zestig.

Koosje woont sinds de jaren zeventig in ’s-Hertogenbosch. Hier vindt ze de ruimte om zich te ontwikkelen tot een vrouw die ook voor zichzelf durft te kiezen. Iets wat in de jaren vijftig niet gebruikelijk was. Het gezin was de hoeksteen van de samenleving en het rollenpatroon klassiek: mannen werkten en vrouwen deden het huishouden.

Tot haar eigen ongenoegen regent het in huize De Leeuw jongens – na Koosje volgen vijf broers. Al snel wordt duidelijk dat van haar als meisje iets anders wordt verwacht dan van de rest. Koosje: “Terwijl de jongens speelden in en om de boerderij, griezelde ik met een rijf het grind, maakte bedden op en deed de afwas.” Als haar vader plotsklaps overlijdt, wordt ze de rechterhand van haar moeder. En omdat haar moeder angstig is, slaapt ze vanaf dat moment ook steevast naast haar in bed. Koosje: “Het was een te grote jas voor een meisje van dertien, al besefte ik dat toen niet. Je deed wat je werd gevraagd.”

Voed maar eens zes kinderen op
Koosje past zich aan, maar haar lijf weigert te groeien. Tot haar achttiende draagt ze enkel kinderkleding. Koosje: “Daarna kwam er gelukkig een kleine inhaalslag tot 158 cm.” Toch is niet alles negatief. Het hooien met het hele gezin, de serene stilte op straat en de adembenemende luchtschilderingen boven haar: óók mooie herinneringen kleuren haar jeugd. Koosje: “Langzamerhand ontstond er ook steeds meer begrip voor ‘ons mam’. Voed maar eens zes kinderen in je eentje op. Daarbij had ze ook de overstroming van 1926 en de Tweede Wereldoorlog overleefd. Logisch dat ze zo vasthield aan haar gezin.”

Nooit gezegd, wel beschreven
Ze sprak die woorden van dank en waardering nooit hardop uit tegen haar moeder, die vier jaar geleden overleed. Toch staan die woorden sinds kort wél op papier. Haar memoires, vol subtiele, grappige en ontroerende anekdotes, heeft ze vastgelegd in een boek. Of haar moeder daar trots op zou zijn geweest? “Ze zou het in ieder geval fantastisch hebben gevonden dat wij, haar kinderen, heel close met elkaar zijn”, lacht ze, terwijl ze een doos boeken dichtdoet. Straks gaat ze in Maas en Waal die boeken persoonlijk bezorgen. In een jas die haar wél past.