Juliana wist niet hoe rijk ze was

De laatste jaren zijn de Oranjes regelmatig in het nieuws geweest vanwege financieel gedoe. Een schilderij, dat in rottige staat op de zolder van paleis Soestdijk was gevonden, schoven de vier belangrijkste erven van Juliana (haar dochters Beatrix, Irene, Margriet en Christina) door aan hun kinderen.

De meesten moesten daarover erfbelasting betalen. Vervolgens besloten ze voor eigen rekening en risico het enorme doek te laten restaureren. Het was dan ook even schrikken toen geen enkel museum in Nederland het schilderij van Raden Saleh wilde kopen. En geen van de kleinkinderen wilde het doek van twaalf vierkante meter met boosaardige tijgers aan de muur. De erven besloten dat het doek in Indonesië thuishoort, want Saleh is daar één van de grootste schilders geweest. En een bewonderaar van de Oranjes, waardoor hij het enorme doek cadeau had gedaan. Willem III vond het prachtig, maar na zijn dood werd het opgerold en kwam er een gezinsportret van Wilhelmina, Juliana en Hendrik in de stijl van Frederik Hendrik en Amalia van Solms voor in de plaats. Een ingeschakelde handelaar bood het doek tevergeefs aan een paar Indonesische privéverzamelaars aan. Uiteindelijk kocht de National Gallery Singapore het doek, naar verluidt voor een bedrag tussen de drie en vijf miljoen dollar. En toch reageerden vele politici verbolgen en sommigen twijfelden zelfs of het überhaupt wel privébezit was, terwijl er ruim honderd jaar niet naar om was gekeken.

Juliana interesseerde zich niet voor alle pracht en praal in de paleizen. In haar befaamde interview met Maartje van Weegen zei ze haar hele leven het land te hebben gehad aan de meubels waartussen ze moest leven. Niet voor niets werd er na haar huwelijk een heel modern stuk aan Soestdijk bijgebouwd. Het was ook de reden dat ze er geen moeite mee had alle paleizen en een deel van de inhoud ervan te verkopen. Onlangs werd bekend dat Margriet, Irene en Christina hun erfbelasting, van samen zo’n acht miljoen, hebben betaald met kunst uit hun erfenis op basis van een bestaande regeling. Die geldt bijvoorbeeld ook voor een kasteelheer die zijn slot aan Monumentenzorg heeft overgedragen en die erfbelasting moet betalen over het kunstbezit van de familie. Ook hij mag betalen met een schilderij dat daarna gewoon aan de muur blijft hangen. Juliana heeft waarschijnlijk geen besef gehad van hoe rijk ze precies was. Een tekening van Rubens, een schilderij van Saleh, een schaal van Fabergé; het deed haar niks. Ze had liever geld; om haar kleinkinderen op hun achttiende verjaardag financieel zelfstandig (lees miljonair) te maken en om haar dochters Margriet, Christina en Irene financieel te onderhouden. Bijna zestien jaar na haar dood moeten er nog dertien percelen worden verdeeld en is onduidelijk wat er met het grootste deel van haar juwelen gaat gebeuren. Misschien komen die ook op de veiling. En weer zullen de Oranjes graaiers worden genoemd. Gek genoeg wordt een verhaal dan nooit verteld. Na de dood van Juliana lieten haar vier dochters de zolders van de zeven koninklijke paleizen en residenties opschonen. Ook maakten ze een selectie uit de tekeningen en prenten bij het Koninklijk Huisarchief. Dat resulteerde in 2011 in een enorme veiling bij Sotheby’s in Amsterdam. Van de opbrengst van de 1.725 kavels ging bijna zeven miljoen euro naar het Rode Kruis, het Natuurcollege, het Prinses Beatrix Fonds en het Prinses Christina Concours. Acht miljoen naar belastingen en zeven miljoen naar de goede doelen. En toch graaiers worden genoemd…

Agenda 2020 Koninklijk huis

8 januari
Koningin Máxima brengt een bezoek aan Stichting ElanArt, één van de winnaars van de Appeltjes van Oranje 2019 in Hogeschool Arnhem Nijmegen, Nijmegen.

Koninklijk Huis-deskundige Marc van der Linden volgt voor MAX Magazine de ontwikkelingen binnen de vorstenhuizen op de voet.