Een zwart gat

Eppo van Nispen tot Sevenaer, directeur van het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid, over historische én actuele gebeurtenissen in ons medialandschap.

Leuke videofragmenten bekijken?
Zoek op youtube.com naar ‘70 jaar televisie Collectieverhaal’ (mooie uitleg over de introductie van televisie in Nederland). ‘Philips introduces flat screen TVs 1998’ (de introductie door Philips van platte schermen), ‘Reclamefilm Philips: Triomf der Techniek’ (film uit 1951 over een expositie van de moderne technieken) of ga naar canonvannederland.nl/nl/televisie (alles over de opkomst van de televisie).

Bah, niks aan”, zei mijn moeder tegen de verkoper. “Het is gewoon een saai zwart gat”, riep ze erachteraan. “Vroeger was het tenminste iets om naar te kijken… Ik vind het echt bah en nog eens bah.” Na jaren van trouwe dienst had de notenhouten design kleurentelevisie van mijn ouders het dan toch eindelijk begeven. Met een harde plof als slotakkoord. Geen geluid, geen beeld, helemaal niks kwam er meer uit. Het was ook niet zo gek. Hij was meer dan dertig jaar oud en voldeed ondanks al die digitalisering nog ruimschoots waar mijn oudjes hem voor hadden, namelijk televisiekijken. Dertig jaar lief en leed bracht hij hun huiskamer in. Van Europees Kampioen voetbal in ’83 tot het instorten van de torens van het World Trade Center in 2000. Zo goed als iedere Tour de France, elk songfestival, maar ook ‘Heel Holland Bakt’. Mijn oudjes waren er door deze televisie altijd bij. Vaak probeerden we hen een nieuwe te slijten, maar dat wilden ze niet. Hij had dan ook een bijzonder uiterlijk. Beetje kromme notenhouten poten op wielen met de kijkbuis als een glazen bolle buikje ondeugend vooruit. Het was een vast icoon in mijn ouderlijk huis. Ik begreep het ‘bah’ in de winkel van mijn moeder dan ook goed. Sinds de introductie van de huidige platte schermen zijn het inderdaad allemaal dezelfde zwarte gaten aan de muur. Dat was vroeger echt anders. Een tv was in de huiskamer een bezienswaardigheid. Vanaf het eerste moment dat de televisie zijn intrede deed zorgde het uiterlijk voor een strijd om de gunst van de koper. Die koper was meestal mannelijk, maar de ontwerpers wisten maar al te goed dat zo’n kijkkast ook een beetje moest ogen wilde de vrouw instemmen met de forse aankoop. Want fors werden ze. Had de eerste tv in Nederland nog de bijnaam ‘Hondenhok’, al snel werden het heuse kijkkastelen. Het waren letterlijk echte blikvangers. Je kon er niet omheen. Elk merk deed zijn best om een bijzonder model te ontwikkelen. Een tv was een meubel, een standbeeld, een pronkstuk, een monument om naar te kijken. Als er niets te zien was, moest er namelijk wel wat te zien zijn. Vele merken van die kijkdoosmakers zijn verdwenen: Erres, Decca, Ferguson. En die er nog wel zijn maken volgens mijn moeder zwarte gaten. Gelukkig hebben wij bij Beeld & Geluid depots waarin alle monumentale televisies van toen nog te zien zijn.
Daar zit er vast één van mijn moeders gading bij.