Hoe later op de avond…

Eppo van Nispen tot Sevenaer, directeur van het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid, over historische én actuele gebeurtenissen in ons medialandschap.

Mijn uiterst liefhebbende echtgenote en ik zitten nooit om een praatje verlegen. Op de televisie zitten ze dat ook niet. Overal op ons kijkbuisje is wel een praatje te volgen. Vooral in de randen van de nacht tijdens de zogeheten ‘latenightshow’. Zo’n late avond klessebes-programma is anders dan een reguliere talkshow. De kracht ligt hem in de opzet. Die is simpel. Nieuws van de dag, humor, vrolijke presentator met stand-upcomedy kwaliteiten en, als het effe kan, een opzwepende huisband zijn de hoofdingrediënten. En laat op de avond dus. Voor de vroege slaper heel laat. In ieder geval na tien uur. Het nachtelijk praatfenomeen kwam overwaaien uit de Verenigde Staten. In 1954 zag de moeder zag de moeder der late nachtpraatprogramma’s het licht: ‘The Tonight Show’. Dit programma wordt nog steeds uitgezonden en gaat dus al 70 jaar mee. In Nederland begon de opmars van late avond babbel-tv pas halverwege de jaren tachtig: ‘RUR’ (Rechtstreeks uit Richter). Drie stoelen voor drie gasten met de onnavolgbare Jan Lenferink, door de beginstem van het programma steevast geduid als ‘rots in de branding der conversatie’. Wel een gestreepte rots, want een streepjeshemd vormde zijn vaste presentatiekleding. Het is vooral RTL dat de latenight groot maakt. In de jaren negentig komen zij met de eerste dagelijkse latenightshow: ‘Barend en van Dorp’. Begonnen als puur sportprogramma, maar al snel verandert dit in een onvervalste latenight over het dagelijkse nieuws. Onder de bezielende leiding van Frits Barend en Henk van Dorp en met Jan Mulder als tafelgast, is deze latenight voer voor gesprekken bij de koffieautomaat de volgende dag. In 2006 maken zij de laatste van bijna duizend uitzendingen. Vanaf 2000 zijn er steeds meer latenight-achtigen. Met wisselend succes en wisselende bands. Ze komen en gaan vooral. Van ‘Raymann is laat!’ tot ‘Pauw & Witteman’. Maar wie kent bijvoorbeeld nog ‘Peter Jans Rens Late Night’ of de eerste erotische latenight ‘TV Romantica’ met Viola Holt. Nu zijn het vooral ‘Voetbal Inside’, ‘Op1’, ‘Jinek’, ‘Beau’ en de ‘Avondshow’ van Arjen Lubach die ons laat op de bank wakker houden. Hoe later de avond, hoe opgewondener het gesprek. Van mijn lief mag ik er nooit doorheen praten.

Leuke video­fragmenten bekijken? Zoek op youtube.com naar ‘9 jaar RUR’ (compilatie van de periode 1983-1992), ‘Barend en Van Dorp Hazes & Cruyff’ (aflevering van 20 december 1999) of ‘Peter Jan Rens late night 1997’ (intro van de een-na-laatste uitzending).