Ga de crisis positief te lijf!

We maken ons zorgen. Van piekende prijzen voor energie en boodschappen tot oorlog in het oosten en klimaatmisère. Menigeen wordt er ook behoorlijk door geraakt, blijkt uit onderzoek onder het MAX Opinie Panel. Toch is er zeker ook hoop en doen mensen van alles om zichzelf meer ‘crisisproof’ te maken. Van slimmer koken tot culturele oppeppers. “Met André Rieu en een schlagerfeest op tv word ik weer een stuk vrolijker.”

Ze hebben er weleens prettiger bijgezeten, Iede (86) en Eja (81) Wakker in hun flat in Krommenie. Met hun AOW en klein pensioentje is het in deze crisistijd oppassen geblazen. “We douchen minder, proberen zo goedkoop mogelijk de boodschappen te doen en verwarmen alleen de keuken en de woonkamer”, vertelt Iede. Het comfort is er wel vanaf. De thermostaat staat op maximaal 19 graden, eigenlijk te koud voor zijn vrouw, vanwege haar spierziekte. Liefst gaan ze laat naar bed en staan ze ook vroeg weer op. Maar dat is in de koudere maanden te duur. Dus blijft het stel nu ‘s ochtends langer in bed, onder de warme dekens, en gaan ze ‘s avonds een stuk eerder slapen. Allemaal om minder te hoeven stoken. “Het is een vervelende tijd”, doelt Iede op onder meer de oorlog in Oekraïne, met een energiecrisis en alsmaar duurder wordende boodschappen tot gevolg. “En we zijn er nog lang niet, vrees ik.”

Interen op spaargeld
Het echtpaar maakt zich zorgen. Over de toestand in de wereld, maar ook over de gevolgen daarvan voor henzelf en hun naasten. “Ik vind het al vreselijk dat we amper nog wat kunnen geven aan goede doelen, wat we altijd ruimhartig hebben gedaan. We teren nu zelfs in op het geld dat we hebben gespaard voor onze begrafenissen. Als het zo doorgaat, worden onze kinderen opgezadeld met de kosten voor onze laatste reis”, zegt Iede.

‘Dit hakt erin’
Hij en zijn vrouw behoren tot de vele deelnemers aan het MAX Opinie Panel die zich bezorgd tonen over de diverse crises die zich momenteel tegelijk aandienen (zie kader). Niet zo gek, zegt Michel Dückers, bijzonder hoogleraar Crises, Veiligheid en Gezondheid aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ook hij kent het rijtje: energiecrisis, Oekraïne-oorlog, extreme inflatie, klimaatcrisis, de stikstofproblematiek. En dan ook nog corona, extreme personeelskrapte en de woningmarktcrisis. “De huidige samenleving is een crisissamenleving met meerdere crises die elkaar ook nog eens versterken.” Dat hakt erin, opvallend genoeg juist extra in een individualistische maatschappij als de onze, waar mensen gewend zijn aan goede vooruitzichten, welvaart en weinig blootstelling aan schokkende gebeurtenissen. “Mensen die het relatief goed hebben en minder tegenslag gewend zijn, raken dan, ook mentaal, makkelijk uit het lood geslagen; dat noemen we de ‘kwetsbaarheidsparadox’.”

Slimme oplossingen
Dückers is blij om te horen dat veel respondenten in het MAX Opinie Panel op allerlei manieren proberen de crisis te lijf te gaan. Mensen die het zich kunnen veroorloven besteden duizenden euro’s aan het energiezuiniger maken van hun woning, met isolatie, zonnepanelen, infrarood-verwarming en warmtepomp. Minder vermogenden zoeken andere, vaak uiterst slimme, creatieve en niet zelden ronduit goedkope oplossingen om zichzelf iets meer crisisbestendig te maken. Zo laten mensen weten nu koud te douchen, met een emmer om water op te vangen voor toilet en planten. Aardappelen en groenten worden in één pan gekookt, vaak met water uit de elektrische waterkoker. Een enkeling gebruikt daarbij een ‘hooikist’, een dikke isolatielaag rond de pan om de inhoud zonder energie te laten garen. Sommigen laten hun eitjes garen in een pot trekkende thee.