‘Ga nooit voor politieagent spelen!’

Op zomaar een dinsdagavond staan op de stoep van het Almeerse wijkcentrum Filmwijk ongeveer dertig mannen en vrouwen in reflecterende hesjes bij elkaar. Ze zijn allemaal tussen de 30 en 65 jaar en luisteren naar een speech van burgermeester Ank Bijleveld. In de tegenovergelegen supermarkt lopen mensen naar binnen voor wat late boodschappen.

Samen werken aan veiligheid
Vandaag wandelen in zestien Almeerse wijken mensen uit de buurtpreventieteams die een voorname rol spelen in de strategie om de stad een beetje veiliger te maken. Thema is het ‘Donkere Dagen Offensief’, een jaarlijkse avond om aandacht te vragen voor het feit dat inbrekers graag hun slag slaan in huizen waar geen lampjes branden, dan weten ze immers zeker dat ze rustig hun gang kunnen gaan. De burgemeester vertelt dat er in Almere 250 vrijwilligers actief zijn en 1.150 zogenoemde ‘Waakse deelnemers’. Dat zijn hondenbezitters die een oogje in het zeil houden als ze een rondje lopen door de wijk samen met hun trouwe viervoeter. Ook zijn er 125 buurtappgroepen en 20.000 Burgernet-deelnemers in de stad. “Samen met u werken we aan een veilig Almere.” Ze vertelt dat de criminaliteitscijfers in de wijk al jaren een constant beeld laten zien. “Toch zouden we graag zien dat ze wat dalen. Ik wil u dan ook oproepen om op te blijven letten en niet te aarzelen de politie te bellen.”

‘Leuk en belangrijk werk’
Hier in de Filmwijk werken ze altijd met tweetallen; coördinator Jeroen (62) en John (58) lopen bijvoorbeeld altijd samen. In het verleden – de ‘loopgroep’ in de wijk bestaat al sinds 2012 – waren er complete loopschema’s, maar nu gaat dat allemaal wat losser, zegt Jeroen terwijl we een rondje rond de supermarkt lopen. “Ik stuur gewoon een appje naar John en dan gaan we een halfuurtje lopen. Dat is ook wel gezellig natuurlijk, want in de coronaperiode zat ik alleen maar thuis te werken en dan is het leuk om ’s avonds iemand te zien.” Het is trouwens wel lastig om nieuwe mensen te vinden die een hesje aan willen trekken. Jeroen: “Vaak geven ze zich wel op via Facebook, maar als het dan concreet wordt, haken ze af. Iedereen is toch druk met van alles tegenwoordig. Wel jammer, want het is leuk om te doen en bovendien belangrijk werk.” Hij hoopt dat er meer mensen zijn zoals Rinze die er ook bij is vanavond. Hij hoorde over de Buurtpreventie op een verjaardag van een buurman en toen maakten ze er met drie anderen een clubje van dat in een ander deel van Filmwijk rondloopt. Filmwijk is namelijk een grote wijk met drie groepen.

Boze buurman
John liep eerst trouwens altijd samen met een vrouw uit de buurt, maar die werd een beetje te oud voor al dat gewandel door de wijk. “Een belangrijke taak van ons is om te checken of de poorten van de achtertuinen dichtzitten. Als dat niet het geval is, doen we een briefje door de brievenbus dat de bewoner daarop moeten letten. Zij deed dat op een dag keurig, maar toen ze die folder door de bus wilde duwen, kwam de bewoner naar buiten. Hij schold ons helemaal verrot. Toen zijn we maar weer weggelopen. Er viel niet met die man te praten en dan kun je beter weggaan. Maar meestal vinden mensen het alleen maar goed dat we er lopen hoor.”

Eigen rechter spelen
Terwijl wij met de ‘loopclub’ de poortdeuren checken van de straat achter de super, legt wijkagente Marlies uit waar je allemaal op moet letten als je zo’n rondje loopt. Ze is nog maar net wijkagente, maar binnenkort gaat ze dat nog een keertje allemaal uitleggen in een bijeenkomst. Belangrijk is namelijk dat je geen eigen rechter gaat spelen, maar het netjes doorgeeft via de app als er iets niet klopt. “Weet je wat bijvoorbeeld vaak gebeurt? Dieven zijn vaak uit op katalysatoren die in het uitlaatsysteem van auto’s bevinden en om erbij te kunnen, hebben ze stenen nodig die ze onder de banden van een auto zetten. Als je dus een hoopje stenen ziet liggen dan is dat een teken om mij een berichtje te sturen. Ik zit in een appgroep met alle coördinatoren van de wijkteams.” Andere signalen dat er iets niet goed zit, zijn bijvoorbeeld korte bezoekjes van mensen; die in- en uitlopende figuren zouden weleens iets met drugs te maken kunnen hebben. Ook die tips zijn van harte welkom, zegt Marlies. “Het is belangrijk om nooit zelf voor politie te gaan spelen.”

Kapotte verlichting
Jeroen zegt het heel gezellig te vinden om met zijn buurtgenoot door zijn eigen wijk te wandelen en na afloop drinken ze weleens een biertje, maar er moet ook gewerkt worden natuurlijk. Vlak voordat we langs de parkeerplaats van de supermarkt lopen ziet hij bijvoorbeeld dat een lantaarnpaal het niet doet; hij wandelt erheen en noteert het nummer op een briefje. Die zal snel gerepareerd moeten worden…

Helft van gemeenten doet mee
In Almere geloven ze dus helemaal in de buurtpreventieteams en daarin is het zeker niet de enige gemeente. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid deed in 2019 uitgebreid onderzoek naar de groei van deze teams en de effecten op de veiligheid. Uit het onderzoek kwam naar voren dat 50,1 procent van de gemeenten, dat zijn er 193, aan buurtpreventie doet. Je kunt buurtpreventie opdelen in twee groepen: de groepen die rondlopen zoals in Almere en de buurtapps. Er waren destijds 653 actieve lopende teams en 2939 appgroepen. In het rapport wordt ook ingegaan op de negatieve gevolgen van soortgelijke teams, namelijk dat deelnemers kunnen doorschieten in het signaleren van problemen op basis van onderbuikgevoelens en vooroordelen. De onderzoekers benadrukken dan ook dat het belangrijk is dat gemeenten meer doen dan alleen hesjes geven, maar dat het duidelijk moet zijn wat de rol is van de rondlopende bewoners.

In Almere lijkt dat wel goed te zitten en er is zelf een beetje ruimte over voor ontspanning. Als het namelijk tijd is om de boel weer op te breken, wijst John naar een pizzeria. “Daar gaan we een keertje per jaar uit eten met alle mensen uit de wijk die meelopen, erg gezellig.”