De koning thuis op de bank

Het oudste bewegende beeld in het rijke archief van Beeld & Geluid is de inhuldiging van koningin Wilhelmina in 1898. Het is een unieke opname van een dan nog piepjonge prinses.

Zij was zeven dagen eerder achttien jaar oud geworden. Haar inhuldigingsoutfit is allesbehalve een niemendalletje. Een wit satijnen tweedelige galajurk van het Parijse modehuis Nicaud & Cie doordrenkt met fijn borduurwerk van goud- en zilverdraad en glasparels. Daarover heen gedrapeerd de zware hermelijnen mantel die al haar mannelijke voorgangers ook hebben getorst. Een prachtig plaatje van een koningin moet dat geweest zijn. Moet, want je moest erbij geweest zijn om het te hebben gezien. In die tijd was het ten strengste verboden te fotograferen of te filmen tijdens de inhuldiging in de Nieuwe Kerk. Buiten mocht het wel, hetzij op ruime afstand. We zien haar dus in de verte als prinses de kerk in schrijden om daar vervolgens gekroond als majesteit weer uit te treden. Niks close-up van tranentrekkende beelden vol emotie over dat unieke moment. Een statisch schilderij is het enige. Bij de inhuldiging van Juliana, exact vijftig jaar na haar moeder, is er al veel meer te zien. Film heeft dan zijn brede intrede gedaan. Weliswaar in zwart-wit, maar je ziet de kleuren erdoorheen. Met de komst van live kleurentelevisie zitten we bij de inhuldiging van Beatrix in 1980 thuis op de bank, op afstand, in de kerk. Bij Willem-Alexander mogen we voor het eerst een heuse close-up van een heuse traan van zijn bruid Máxima meemaken. Close-up! Alsof we zelf Willem-Alexander zijn, zo voelt het. Bij zijn inhuldiging zitten we er zelfs middenin. Dichter bij een koningshuis komen we niet. Of toch wel? De afgelopen periode heb ik met bewondering gekeken naar hoe onze Britse overburen verslag deden rond het overlijden van koningin Elizabeth II en de kroonopvolging door long-live-the-King, Charles III. Een prachtig samenspel van oude Britse koninklijke tradities en moderne televisietechniek. Overal mogen we bij zijn. Britse koningen laten geen traan, maar ik kan mij nu al verheugen op een trillende ‘stiff upperlip’ in close-up als Charles zijn kroon krijgt.

Mooie videofragmenten bekijken? Zoek op YouTube.com naar ‘inhuldiging Wilhelmina’ (fragment uit ‘Uit de oude doos’ (Willy Mullens, 1948) met kopieën van beeldmateriaal van onder andere de inhuldiging van prinses Wilhelmina in 1898) , inhuldiging Juliana (De Nieuwe Kerk, 6 september 1948) of ‘traan en regie’ (de traan van Máxima, eerst zonder, daarna met de tv-regie op de achtergrond).