YVONNE KEULS OVER HAAR BAND MET NEDERLANDS-INDIË: ‘ De herinneringen moeten levend blijven’

Schrijfster Yvonne Keuls (90) kwam op zevenjarige leeftijd vanuit Indië naar Nederland. Als dochter van een half-Javaanse moeder is ze nauw verbonden met de Indische cultuur en geschiedenis. Hoewel er thuis veel gelachen werd, speelden de oorlog en de Japanse bezettingstijd altijd een rol in haar leven. Ook door de ervaringen van haar man Rob, die in verschillende Jappenkampen zat. Tijdens de Nationale Indië-herdenking op 15 augustus zullen zij daar weer bij stilstaan.

Yvonne Keuls kan het feilloos nadoen: de Indische tongval, geknepen in de neus en de keel. Precies zoals haar half-Javaanse moeder en haar tantes spraken. Als haar tantes, over wie Yvonne onder meer het boek ‘Alle Indische Tantes’ schreef, in 1947 terugkeren naar Nederland, is het een zoete inval bij hen thuis in Den Haag. “Allemaal kwamen ze naar ‘Djoppi’ aan de Laan van Meerdervoort, zoals ze mijn moeder noemden. Ik werd geconfronteerd met mensen die getraumatiseerd waren door wat ze in Indië hadden meegemaakt, maar herinner me toch vooral dat er veel gelachen werd. Soms vertelde een tante over haar man die onthoofd was: ‘Heel zijn hoofd in de kali (rivier, red.) gegooid. Ik stond erbij en heb het langs zien drijven.’ Daarop zei mijn moeder met stalen gezicht: ‘Maar jullie hebben het wel warm gehad, wij hadden het hier koud.’ En dan werd er gelachen. De tantes vertelden er wel over, maar hadden geen zin er een punt van te maken. Ze leefden nog en wilden daar iets leuks van maken.”

HUMOR HIELD HEN OP DE BEEN
Maar hoezeer de humor en het verhalen vertellen hen ook op de been houden, de oorlog en de Japanse bezet tingstijd blijven altijd nauw met hun leven verweven. Ook met dat van Yvonne en haar man Rob Keuls, met wie ze al zeventig jaar getrouwd is. “Rob heeft met zijn tweelingbroer in verschillende Jappenkampen op Java gezeten. In 1945 maakten ze de martelingen van Indonesische strijders in de Bersiaptijd mee. Eenmaal terug in Nederland was er geen opvang, helemaal niets.”

‘DE ÉCHTE ELLENDE VERZWEEG HIJ’
“Het is één groot trauma, maar hij heeft daar weinig over gesproken. Onze kleindochter Babiche hield in 2013 een voordracht tijdens de Nederlands-Indiëherdenking. Zij noemde hem een leuke opa met wie je kon lachen en die vol spannende verhalen over zijn jeugd in Indië zat. Pas later ontdekte ze dat hij de échte ellende verzweeg. Dat heeft hij lang gedaan, totdat na zijn pensioen alles weer bovenkwam.” Yvonne schrijft er het boek ‘Lowietjes Smartegeld’ over.”

‘BLIJF DE VERHALEN VERTELLEN’
Op de Nederlands-Indië-herdenking hield ze zestien jaar geleden al eens een lezing over haar band met het land en verwees daarbij naar twee kampdagboeken van vrouwen. “Het is belangrijk dat de herinneringen levend blijven Er zijn zo veel Indische mensen die de verhalen herkennen. Op het Frederik Hendrikplein in Den Haag staat het beeld de Indische Tantes, dat mijn moeder en haar zus uitbeeldt. Ik vind het mooi dat dit een bekend ontmoetingspunt is geworden, ook voor de Indische gemeenschap. Het brengt mensen bij elkaar.”