Teletekst: nog steeds eigenwijs

De ene morgenstond brengt meer goud dan de andere in onze Hollandse mond, maar Nederland is een goed land om te vertoeven. In bijna alle wereldlijstjes staan we wel ergens aan top.

We behoren tot de rijkste, gelukkigste, minst corrupte en ga zo maar door landen. Wat mij betreft ook tot de eigenwijste landen ter wereld. We weten het altijd beter. Mijn familie vindt mij daar een uitstekend voorbeeld van. Dat eigenwijze heeft ons heel wat gebracht. Van de modernste gloeilampenfabriek tot het beste pilsnerbier. En het wonder dat Teletekst heet. Het zou de eerste van technieken zijn die wij vandaag de dag ‘nieuwe media’ noemen.

De Engelse BBC was begin jaren 70 op zoek naar een manier om doven en slechthorenden van ondertiteling te voorzien die mensen zelf konden kiezen, dat werd de fameuze pagina 888. Maar met die techniek kon volgens hen meer, waaronder 24 uur per dag, zeven dagen in de week als eerste het nieuws brengen. Seeing facts, vrij vertaald ‘de feiten zien’. De Britten noemden deze techniek dan ook Ceefax. Nut en noodzaak hiervan werd ook gezien door de NOS. Op 1 april 1980 zag Teletekst het offi ciële beeldbuislicht. De naam Teletekst werd zelfs als heus handelsmerk geregistreerd. En handel was het. Althans dat vonden de kranten en het ANP. Zij zagen Teletekst als een bedreiging. Teletekst was sneller dan het papier en zelfs sneller dan het journaal.

De kranten waren de exclusieve eerste nieuwsbrengers, niet die gekke regeltjes op tv. De schrijvende pers vreesde zelfs abonneeverlies door het gratis nieuws van Teletekst. Die laatste vrees bleek onterecht, want een televisie met Teletekst was niet te betalen. Wie Teletekst wilde hebben, moest een nieuw toestel van 3.000 gulden kopen. Toch werd Teletekst met de Nieuwspagina 101 een vaste waarde voor vele miljoenen.

Het succes lag in de nog geldende eigenwijze richtlijn uit 1980 van de oprichters Stokla en Marmelstein. Deze nieuwsrotten bepaalden bijvoorbeeld dat woorden niet aan het eind van de regel afgebroken mogen worden en dat het ideale teletekstbericht bestaat uit drie alinea’s. Met de introductie van internet verdwenen wereldwijd langzamerhand alle teletekstdiensten. Bij de Engelsen in 2012 en bij onze zuiderburen in 2014. In Nederland lekker niet. Er is zelfs een app van Teletekst. Over eigenwijs gesproken.