Niet echt ’n kijkcijferhit

Woensdag 16 maart mogen u en ik ons weer, gode zij dank mondkaploos, naar het plaatselijk stemlokaal begeven voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Dat stemmen in coronatijd was vorig jaar toch een heel gedoe. Dat gold ook voor de daaropvolgende kabinetsformatie. Die rondedans duurde en duurde en kreeg al snel iets potsierlijks. Ik ben benieuwd hoe dat lokaal gaat. Er waren nog nooit zo veel lokale partijen. Al sinds het begin van de eerste uitzendingen op radio werd er ruimte gemaakt voor de politieke boodschap.

In 1925 gaf de Hilversumsche Draadlooze Omroep ruimte om een heuse verkiezingstoespraak via het wonderlijke medium van de radio uit te zenden. Alleen de liberalen niet; zij hadden geen omroepvereniging, want de AVRO wilde neutraal blijven. En dat leidde tot, na het ‘NOS Journaal’, het oudste tv-programma van Nederland, namelijk ‘de door de regering gevorderde zendtijd voor politieke partijen’. Vanaf 1959 klonk de beroemde zin: “Nu volgt een programma in de zendtijd voor politieke partijen.” Een kijkcijferhit is het nooit geworden.

Onderzoek wees al snel uit dat na die beginwoorden zeven van de tien kijkers afhaakten. Het was ook niet makkelijk voor de doorgaans voor de radio optredende politici. Tv was een nieuw medium. Daar moest beeld bij. Daar hadden ze geen verstand van. In het begin was dat beeld dan ook oersaai. De politieke leidsman achter een bureau in een tien minuten durende rede en dat iedere twee weken. Hele saaie radio op tv. In 1969 kopte het ‘Algemeen Handelsblad’ “Partijen vinden het zelf ook niet leuk”. De enige uitzondering was in 1967. Het beeld opende met een jonge Hans van Mierlo, niet achter een bureau, maar lopend over de gracht.

Inmiddels zijn we jaren en vele nieuwe partijen en technieken verder. Dat is ook terug te zien. De uitzendingen werden soms heuse reclamespots. Steeds grotere namen van regisseurs zoals Theo van Gogh werden ingezet om naar de stem van de kijker te dingen. Dat lukte maar ten dele. Tot op de dag van vandaag. Niet iedere partij heeft een top-regisseur voor deze door de regering gevorderde zendtijd. Dat maakt dat in dit een na oudste tv-programma er nog veel onhandige, gekke, lachwekkende, knullige, tenenkrommende, soms hartverwarmende, maar vooral bijzondere tv is te zien. Het is net als de echte politiek.