Wie schrijft die blijft, maar niet op tv…

Vanaf 1965 sloot Simon Carmiggelt de tv-uitzendingen van de VARA maandelijks af met de voordracht van één van zijn ‘Kronkels’. In totaal las hij er 225 voor.

In MAX Magazine deze week liefst twee interviews met boekenschrijvers: Mensje van Keulen en Ivan Wolff ers. Toch is het boek al vele malen door menigeen een snelle dood voorspeld.

Niets is minder waar. Zelfs de papieren versie wint het inmiddels weer van de digitale. Maar op tv is een prominente plek voor het boek niet vanzelfsprekend. Het nieuwste boekenprogramma ‘Brommer op zee’ met presentatoren Wilfried de Jong en Ruth Joos is het enige. Het is eigenlijk altijd hommeles geweest met de uitzendruimte voor het boek. Bij de start van de televisie in 1951 was er maar drie uur aan zendtijd te vullen.

Geen boek te zien. Zelfs met de groei van het aantal beeldbuisuren bleef de aandacht voor boek en schrijver beperkt, héél beperkt. Hooguit schoof een spraakmakende schrijver aan als gast in een praatprogramma als ‘Een groot uur U’ van Koos Postema. Dat wil niet zeggen dat er in die tijd niks te beleven viel rondom boeken en schrijvers. Op 23 oktober 1969 werd een eenmalig avondvullend programma rondom Gerard van het Reve uitgezonden waar nog lang over zou worden gesproken. Het regende opzeggingen bij de VPRO.

Maar een echt boekenprogramma kwam er niet. Ja, Simon Carmiggelt die met de inleidende tonen van Ellington’s ‘In a sentimental mood’ vanaf 1975 twaalf jaar lang op zijn unieke wijze zijn ‘Kronkels’ voordroeg. Dat veranderde in de jaren tachtig. Maar liefst 22 boekenprogramma’s zagen tot 1990 het televisielicht. Met als bekendste ‘Hier is… Adriaan van Dis’ waarin naast een goed boek vooral ook een goed glas wijn gedronken werd.

Het was in het begin niet eens als boekenprogramma bedoeld. Tot 1992 zou hij dertig afl everingen maken. Het boek vormde de basis. Na die tijd kwamen er programma’s als ‘Zeeman met boeken’ door niet alleen de boeken maar vaak ook de schrijver verslindende Michaël Zeeman. Het kijkertal was laag. Dat veranderde met het ‘VPRO Boeken’ van Wim Brands, dat stopte in 2019. De afgelopen jaren was het vooral de bevlogen Matthijs van Nieuwkerk met zijn ‘DWDD’ dat Nederlanders aan het lezen zette. Via een heus boekverkoperspanel werd het beste boek van die maand besproken, een run op de boekhandel en bieb ten gevolge. Het boek overleeft. Nu nog een programma dat samen met dat boek overleeft.

Brommer op zee – ZATERDAG 19.25 UUR NPO 2