‘Nederland op Film’: wat is er veel veranderd…

Op vrijdag 9 juli start een nieuw seizoen van ‘Nederland op film’, een unieke docu­mentaireserie, gemaakt met duizenden uren filmmateriaal van Nederlandse amateur­filmers uit de periode 1920-1980. De presentatie is in handen van Wim Daniëls, die voor MAX Magazine zijn ervaringen bij het maken van de serie deelt.

Het vroor dat het kraakte’ is één van de zes onderwerpen die aan bod komen in de
zesdelige serie. Ik moest bij dit vriesonderwerp denken aan mijn ouders, die in februari 1942 trouwden, een steenkoude maand. Mijn ouders kwamen in een onverwarmd huis te wonen. In de huwelijksnacht is het water in de kruik bij hen in bed bevroren. Daar zijn geen opnamen van, en dat is maar goed ook, want mijn moeder heeft in die huwelijksnacht flink liggen huilen, zo heeft ze vaak verteld, van de kou. Maar de beelden die we wél kunnen laten zien van strenge winters van vroeger zijn zeker zo treffend. Met de auto over het bevroren IJsselmeer bijvoorbeeld en op het ijs een tijdelijk benzinestation. Je houdt het nu niet meer voor mogelijk.

Veel speelde zich op straat af
Een ander onderwerp van de serie is ‘Bij ons in de straat’. Dan zie je toch wel een levensgroot verschil met nu. Het dagelijkse leven speelde zich veel meer buiten af. Het was een komen en gaan van venters, zoals de groenteboer en melkboer. Er werden kolen en briketten gebracht. De scharensliep kwam langs, stoepen werden geveegd, kinderen werden op straat gewassen. Het zijn levendige beelden die we ontvingen uit het hele land van amateurfilmers en hun nakomelingen. In de meeste gevallen zijn het vrolijke beelden, wat dat is wat mensen op film wilden vastleggen: spelende kinderen, een dagje naar het strand, een huwelijk, de laatste mode, sneeuw- en schaatspret en het dagelijkse leven in de straten. Maar we hebben ook een onderwerp dat minder vrolijk is, maar zeker niet minder interessant: de ziekenzorg van vroeger, met beelden onder andere uit een sanatorium.

Deskundig commentaar
Ik vond het mooi om de serie te presenteren, aan de fijne regiehand van Feije Riemersma. We zochten de mensen op die op de amateurbeelden van vroeger te zien zijn en keken samen met hen naar die vaak vermakelijke en niet zelden ook ontroerende beelden. Soms haalden we er deskundigen bij zoals modejournaliste Cécile Narinx, die aan de hand van de beelden de mode-ontwikkelingen in de jaren veertig tot en met zeventig schetst.

Het leven was overzichtelijker
Bij het zien van al die ingezonden amateurfilms kreeg ik niet zozeer het gevoel dat het vroeger allemaal beter was, maar wel dat de maatschappij vroeger simpeler in elkaar zat, het dagelijkse leven was overzichtelijker; het was nog niet de tijd van druk-druk-druk. Maar wat overheerst bij mij is de gedachte dat er zo enorm veel is veranderd. Dat maakt die amateurbeelden van vroeger juist zo veelzeggend.

Nederland op film (zes afleveringen)
Vanaf vrijdag 9 juli Om 19.55 uur op NPO 2