Nog steeds zijn er winters waarin we kunnen schaatsen of sleetje rijden. Maar het strenge winterweer dat ons land weken- of zelfs maandenlang in de greep houdt, dat is verleden tijd. Een daarmee verdwijnen ook langzaam die typische winterwoorden. Onze weervrouw Grieta Spannenburg neemt u mee terug in de tijd, toen we grossierden in winterse weertermen. Hoeveel zijn er voor u gesneden koek?
De afgelopen anderhalve eeuw zijn er behoorlijk wat heftige winters geweest. Winters waarin rivieren deels of helemaal bevroren. Het bevriezen kan een gladde ijsvloer opleveren, maar ook gepaard gaan met allemaal schotsen die op elkaar botsen en schuiven; kruien. Kruiend ijs kan op bepaalde plekken – bijvoorbeeld door de wind – dermate op elkaar schuiven dat er kistwerken ontstaan. Ook wel ijsdammen genoemd. Tijdens schaatstochten moeten deze bulten van ijs goed aangegeven worden. Net zoals de zwoegende schaatsers om windwakken heen moeten gaan.
Marken: aan de hand van moeder leren schaatsen op houtjes (1968).
Jazeker, schaatsen is gevaarlijk. Toen en nu. Het is een vaardigheid die vroeger met de paplepel werd ingegeven. Ieder kind had houtjes. Waarbij de ijzertjes zelf niet zelden horizontaal naast de voeten lagen. Wie het leerde op houtjes, kon later op allerlei andere schaatstypen uit de voeten.
Het lekkerst schaatst het op zwart ijs, zonder scheuren, waar je prachtig doorheen kijkt. Daar waar er sneeuw in het water valt die vervolgens bevriest, vormt zich kwalsterijs. Een ondoorzichtig te broos spulletje dat op weinig vreugde kan rekenen. En vroeger wist iedereen: ga niet op bomijs schaatsen. Dat hangt boven het water doordat de waterstand is gezakt. Je haalt minimaal een natte voet. En dan hebben we ook nog grondijs (ook wel pannenkoekenijs), waar je als schaatser niks mee kunt.
Dit artikel staat in MAX Magazine nummer 4. Bent u geen abonnee, maar wilt u iedere week genieten van puzzels, weetjes, interviews en programma-informatie? U kunt hier abonnee worden.
Grieta Spannenburg is milieukundige en meteoroloog. Ze is onder andere bezig met de combinatie weer en natuur en schrijft veel, vaak en graag. Voor een aantal regionale radiozenders verzorgt Grieta de weersverwachtingen, waaronder Radio M Utrecht. Afwisselend met Jordi Bloem maakt ze de wekelijkse weerpagina in MAX Magazine.
