Dicht bij Juliana

Onlangs ging ik naar de tentoonstelling ‘De Eeuw van Juliana’ in De Nieuwe Kerk in Amsterdam. Juliana was de koningin van mijn jeugd. Ze was toen al een grootmoederfiguur en zo zag ik haar ook een beetje. Ze leek het hart van de koninklijke familie.

Haar kleinkinderen stonden op Koninginnedag op het bordes, ze liet zich filmen terwijl ze de kinderen van haar dochters op schoot voorlas en op kerstkaarten stond ze het liefst met alle veertien kleintjes tegelijk. Haar dochter en opvolgster Beatrix vond het ook heerlijk om grootmoeder te worden. Maar we hebben haar nooit echt in die rol gezien. Sterker nog: Beatrix deed er alles aan om tijdens haar koningschap niet als ’oma’ te worden gezien. Juliana’s kleinkinderen hadden een helende rol op het nogal verdrietige privéleven van de in 2004 overleden vorstin. Met haar dochters had ze een moeilijke relatie gehad. Ze trokken meer naar hun vader. Beatrix, Irene, Margriet en Christina kenden hun moeder bovendien ook van een kant die wij nooit te zien kregen. Binnen de paleismuren was Juliana berucht om haar opvliegendheid. Daarnaast was ze nogal zweverig, iets wat van haar dochters destijds niet gezegd kon worden. Juliana moet gefrustreerd zijn geweest.

Tijdens de oorlogsjaren had ze bijna fulltime moeder kunnen zijn, maar bij terugkeer in Nederland moest ze die rol al snel opgeven. Hoewel ze pas in 1948 werd ingehuldigd, moest ze al in oktober 1947 de regering als regentes van haar moeder overnemen. Tel daar de zorgen om haar met een oogafwijking geboren jongste dochter bij op en het is duidelijk welk offer Juliana heeft moeten brengen voor de rol van staatshoofd. Pas decennia later, toen ze grootmoeder werd en de dochters het paleis hadden verlaten, kon ze zich helemaal overgeven aan haar moederlijke gevoelens, zij het dan met de kleinkinderen. En zo is ze in de hoofden van velen blijven hangen: als een (groot)moederlijk type, gemakkelijk te benaderen, liever mevrouw dan majesteit. Maar dan wel een mevrouw die het liefst in bontjassen liep, enorme juwelen droeg en ook het uiterlijke vertoon van de monarchie heel belangrijk vond. Ze reisde met een heuse champagnekoeler, had een gepersonaliseerde Rolls Royce en zwaaide graag vanuit koetsen naar haar volk. ’De eeuw van Juliana’ brengt het persoonlijke drama van Juliana niet in beeld. Dat kan ook niet. Maar toch voelde ik me even heel dicht bij de voormalige koningin.

De tentoonstelling is prachtig opgesteld en in november 2022 in hartje Amsterdam stond ik even met beide benen in de twintigste eeuw, toen het leven simpeler leek. Ik ging blij naar buiten, terug naar de drukte van de 21ste eeuw.

Agenda 2022 koninklijk huis

19 november Prinses Beatrix is bij het 25-jarig bestaan van het Genootschap Nederland-Aruba, Theater Diligentia, Den Haag.

23 november Koningin Máxima brengt een werkbezoek aan MUD Jeans in Laren en is bij de ondertekening van het MuziekAkkoord speciaal onderwijs, MCO, Hilversum.

24 november 2022 Koningin Máxima is bij het 15-jarig jubileum van het Multicultureel Netwerk Rijksambtenaren in Den Haag.