Pieter Cobelens, oud-directeur geheime dienst ‘James Bond heb je ook in Nederland’

In de nieuwe Bond-film ‘No Time To Die’ nemen James Bond en zijn geheime dienst het op tegen een schurk die de wereld wil ontregelen door technologie te stelen voor persoonlijk gewin. MAX Magazine was benieuwd of dit soort praktijken ook écht voorkomen in ons land. We vroegen het aan Pieter Cobelens (67), oud-directeur van de Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD).

Pieter Cobelens was luchtmachtoffcier en leidde als tweesterrengeneraal de Nederlandse woestijnmissies in Afghanistan en Irak. Als directeur transformeerde hij de Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst in een moderne dienst die door de bondgenoten als belangrijke speler wordt beschouwd. Nadat hij de MIVD had verlaten, is hij verder gegaan met zijn persoonlijke missie: Nederland cybertechnisch veilig krijgen. Vandaag de dag is Pieter Cobelens gepensioneerd generaal-majoor buiten dienst. Hij geeft lezingen en adviseert de overheid op het gebied van cyberveiligheid.

Als directeur van de Militaire Inlichtingen Dienst stuurde u diverse James Bonds aan.
“Ja, als dienst runden wij geheim agenten.”

Leek uw werk een beetje op een James Bond-film?
“Alles wat James Bond doet, gebeurt binnen de inlichtingendienst ook. Alleen de auto’s zijn goedkoper en als je wil gokken in het casino, moet je het zelf betalen. De vrouwen zijn niet altijd zo mooi als in de film en we hebben geen license to kill.”

In de film ‘No Time To Die’ neemt Bond het op tegen een boef, een superhacker, die over de wereld wil beschikken. Is dat een reëel gevaar?
“Feit is dat de digitale wereld een grote anarchistische omgeving is met weinig regels waar vaak ongedisci­plineerd mee omgesprongen wordt. En ja, er zijn landen met veiligheidssystemen met als doel om het de boeven wel moeilijk maken.”

Is Nederland te argeloos als het gaat om cybercriminaliteit?
“Veel mensen zijn te achteloos met het aanschaffen van veiligheidssystemen. Ik vind dat iedereen in de cloud zou moeten werken en dat die cloud vervolgens beveiligd moet worden door de overheid. Maar dan is er nog een ander punt. De Rekenkamer zegt namelijk dat wij op het gebied van cybercriminaliteit niet altijd de slimste mensen hebben werken bij de overheid. De slimste mensen in het bedrijfsleven verdienen ver boven de Balkenende-norm en bij de overheid verdienen ze dat niet. Dan krijg je de gekke situatie dat de mensen die bij de overheid werken eigenlijk de kennis en de kunde niet hebben, maar wel beslissen over heel ingewikkelde systemen.”

Wat zou in het zwartste scenario daar het gevolg van kunnen zijn?
“Stel dat ons totale betalingsverkeer tot stilstand komt. Dan heb je een grote chaos. Wat dacht je dat er zou gebeuren als onze elektriciteitsnetwerken stil komen te liggen? Als de watertoevoer stopt? Als mijn laadpaal voor mijn auto het niet meer doet, kan ik niet naar huis. Als dat allemaal stokt, dan stort onze samenleving in één keer in. Als wij twee uur geen water krijgen, raken we in paniek. We zijn het
allemaal niet gewend, we zijn verwend. Dus als het fout gaat, gaat het bij ons twee keer zo hard fout.”

Wat gebeurt er als de raketten die ons moeten beveiligen overgenomen worden door mensen die niet het beste met ons voor hebben?
“Ja, als cybercriminelen daarop in weten te breken en het over kunnen nemen, dan heb je een probleem.”

Is dit een serieus gevaar?
“Ja, maar het gaat niet alleen om die raketten, het gaat ook om ons elektriciteitsnet, ons waternet. En ja, het kost een vermogen om dat te beveiligen.”

Als ik de krant zo lees, heeft de overheid het op ict-gebied nog niet helemaal op orde.
“Laat ik het zo zeggen: het moet en kan veel beter. We moeten gebruikmaken van de kennis en kunde die we in Nederland hebben. Die hebben we zat, maar die mensen werken niet bij de overheid. We denken allemaal: dat overkomt ons niet, dat gaat onze deur wel voorbij, het valt wel mee. Nee, het valt niet mee.”

Welke landen zijn de grootste bedreiging als we het hebben over cybercrime?
“Er zijn duidelijke aanwijzingen dat Noord-Korea, China, Rusland en Iran in staat zijn cyber tot een volledige wapenindustrie te maken.”

Ik vind het niet zo hoopgevend wat u allemaal vertelt.
“Uiteindelijk gaat het om maar één ding: hoe gaan we om met elkaar en hoe gaan we om met het goede en het slechte in de mens.”

Ik las laatst het boek van Rutger Bregman ‘De meeste mensen deugen’.
Ik ben 38 keer in Afghanistan geweest, 28 keer in Irak en menigmaal in Ethiopië. Ik ben er niet zo van overtuigd dat de meeste mensen deugen.”

Koestert u het leven?
“Absoluut. Iedere dag carpe diem (pluk de dag, red.).
Ik heb drie kinderen met drie leuke partners en hartstikke leuke kleinkinderen. Maar ik ken de dreigingen. Ik heb mijn ogen altijd open.”