Radio: 75 jaar arbeidsvitaminen

Op 19 februari is het precies driekwart eeuw geleden dat ‘Arbeidsvitaminen’ voor het eerst te horen was. Oud-samensteller en presentator Jan Steeman vertelt over het succes van het programma.

Sinds 1946 is het verzoekplatenprogramma van de Avro altijd te horen geweest op de Nederlandse radio. Een unicum, dat ‘Arbeidsvitaminen’ een vermelding in het ‘Guinness Book of Records’ opleverde. Jan Steeman was nog geen jaar oud toen de eerste ‘Arbeidsvitaminen’ werd uitgezonden. “Het programma ontstond naar het Engelse voorbeeld ‘Music While You Work’, dat in 1941 begon om de mensen in de oorlog op te peppen. In 1946 was Nederland bezig aan de wederopbouw; we moesten huizen bouwen en in de fabrieken aan het werk met z’n allen!” ‘Arbeidsvitaminen’ zorgde daarbij voor muzikale energie.

OPERA EN ARIA
Steemans eerste herinneringen aan ‘Arbeidsvitaminen’ zijn uit de jaren vijftig. “Radio was toen machtig belangrijk en had miljoenen luisteraars. In die jaren werd het programma hoofdzakelijk samengesteld uit verzoekplaten van fabrieken en bedrijven, en aangekondigd door de omroeper van dienst. In die tijd was de enige manier om goedkoop aan muziek te komen om met je bandrecordertje op te nemen van de radio. Zo maakten mensen met de muziek van ‘Arbeidsvitaminen’ hun eigen bandjes voor feestjes en zo. De samenstelling van het programma werd vooraf gepubliceerd in de omroepgidsen, dus je kon precies uitzoeken wat je wilde opnemen.” Pas in de jaren zeventig kreeg ‘Arbeidsvitaminen’ een echte presentator. Sindsdien hebben twaalf verschillende dj’s die rol mogen vervullen, van Meta de Vries tot de huidige presentator Hans Schiff ers. Behalve door verzoekjes van bedrijven werd de muziekkeuze ook bepaald door een samensteller. “‘Arbeidsvitaminen’ heeft zich altijd aangepast aan de zender waarop het werd uitgezonden. In de jaren vijftig, toen nog op Hilversum 1 en 2, kwamen er gewoon operafragmenten en aria’s voorbij. En ook later op Radio 3 was de keuze nog steeds heel breed, met ‘Manuela’ van Jacques Herb, maar ook elektrische gitaarhits. We waren samensteller, maar moesten ook een beetje sturen.”

INSTITUUT
In 2010 verhuisde het programma naar NPO Radio 5. Jan Steeman werd presentator, en bleef dat tot 2016 doen. “‘Arbeidsvitaminen’ is nog steeds de allersterkste radiomerknaam die ik ken. Het is een beetje een ouderwetse titel, maar zo bekend, volgens mij staat het in de ‘Van Dale’. In sommige tijden keek men een beetje schamper neer op het programma, maar er waren andere tijden – ook op Radio 3 – dat ‘Arbeidsvitaminen’ de boei van de zender was. Er zijn wel discussies geweest over een naamswijziging, maar daar zijn we altijd voor gaan liggen. Het is een instituut, je bent gek als je dat weggooit.” Gaat het honderdjarig jubileum van ‘Arbeidsvitaminen’ er dan ook nog komen? “Oh, dat moet makkelijk lukken! Ik weet niet of ik dat nog mag meemaken, maar waarom niet?”

Vitamineweetjes
• Het eerste nummer dat in ‘Arbeidsvitaminen’ klonk, was ‘Go Ahead’ van The Columbia Orchestra.

• Andere omroepen maakten hun eigen versie van het programma, maar nooit met het succes van ‘Arbeidsvitaminen’. Jan Steeman herinnert zich uit de jaren 70 en 80 marktaandelen tot 55 procent.

• Op NPO Radio 5 is ‘Arbeidsvitaminen’ het hoogst gewaardeerde radioprogramma.

• Dit jaar is ‘Arbeidsvitaminen’ genomineerd voor de Gouden RadioRing.

• In de Week van de Arbeidsvitaminen (15-19 februari) zijn er speciale uitzendingen van het programma door alle NPO Radio 5-deejays. Op 19 februari zelf is er een hele dag ‘Arbeidsvitaminen’ 24 met Hans Schiffers