Kussenduivel: Een zeer pijnlijke oorrand

Dokter Ted van Essen reageert op medische vragen van lezers van MAX Magazine. Dit keer beantwoordt hij een vraag over een zeer pijnlijke oorrand tijdens het slapen. Hoe komt dat? “In mijn slaap drukt mijn hoofd zó vast in het hoofdkussen, dat mijn oorschelp verschrikkelijk pijn doet. De pijn trekt over de hele zijkant van de wang. Dus ga ik op mijn andere zijde liggen, maar ook daar krijg ik last. De pijn duurt soms wel tot in de voormiddag. Ik ben 78 jaar en heb heel veel aandoeningen, maar dit vergalt mijn leven”, aldus de lezer.

Ik ken het probleem, mevrouw Kools. Menigmaal passeerde het in mijn spreekkamer. Omdat mensen, soms na maanden van steeds terugkerende ellende, er toch maar eens mee naar de dokter stapten. Het heet ook wel een ‘kussenduivel’. De mooie, maar moeilijke naam is ‘chondrodermatitis nodularis chronica helicis’. Een mond vol, afgekort als CNCH, maar letterlijk betekent het: ontsteking van het kraakbenige deel van de oorrand, in de vorm van een knobbeltje.

Het kan gelukkig verholpen worden

Te oordelen naar uw e-mail heeft u er veel last van. Daarom: het kan zéker verholpen worden. U schrijft dat ze bij de pijnpoli u er vanaf willen helpen met een prikje met steroïden; dat is een goed advies. U durft dat niet aan, omdat u bang bent dat ‘de spuit’ verkeerd uitpakt. Maar de dokter zal het behoedzaam doen, dat kleine prikje, dat weet ik zeker. Dus ik zou het maar proberen. Het is de beste, eerste stap.

Uiterst klein huidzweertje

Bij oorpijn denken we meestal aan een ontsteking in het binnenoor, maar ook de buitenkant van het oor kan soms extreem veel pijn geven. Meestal slaan mensen eerst geen acht op het 4 tot 6 mm kleine knobbeltje of bultje dat amper zichtbaar is en dat nog lang na het opstaan ‘doorstralingspijn’ kan geven in het gelaat. Als je het eenmaal hebt ontdekt, dan voel je er regelmatig aan en valt de gevoeligheid ervan op. Het is huidkleurig tot roodachtig, met in het midden vaak een uiterst kleine centrale huidzweer. Het zijn vooral mensen die ’s nachts de gewoonte hebben op hun zij te slapen, waarbij het aangedane oor het kussen raakt, die er last van hebben.

Prikken of snijden

Overigens, wat minder tot de verbeelding sprekend, is de naam ‘ziekte van Winkler’, genoemd naar dermatoloog Max Winkler die het oorrandknobbeltje in 1915 als eerste beschreef. Doch een ziekte is het niet. Bij langdurige pijn kan het ook worden weggehaald met een kleine chirurgische ingreep. Ook dat lijkt ingrijpender dan het is. En, het plekje groeit weer dicht.

Dutje op de bank

Udo (67) schreef mij dat er ook een variant van de Kussenduivel bestaat: de bankleuningduivel. “Ik heb de neiging na de avondmaaltijd even een uurtje op de bank te gaan liggen”, vertelt hij. “Als ik weer wakker word, doet mijn linkeroor behoorlijk pijn, alsof het compleet in de kreukels heeft gezeten.”

Mannen extra de dupe

Meer mannen (in de leeftijdscategorie 40-75 jaar) dan vrouwen hebben last van de Kussenduivel. Het aantal vrouwen wordt geschat op 10-35 procent. Dat ligt aan de iets andere anatomie van het vrouwenoor. Ook hebben mannen sowieso een wat mindere doorbloeding van de oorschelpen, waardoor zij gevoeliger zijn voor deze aandoening. Het lijkt erop dat ook mensen (veelal mannen) die veel in de buitenlucht werken er last van kunnen krijgen, waarschijnlijk door blootstelling aan koude en ook aan zonlicht met de bijbehorende UV-schade.

Dokter Ted van Essen.

Onder redactie van René Steenhorst.

Dit en meer leest u in MAX Magazine. Bent u geen abonnee, maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.