Een begrafenis om te huilen

Aan het Nederlandse hof geldt geen streng protocol. Dat heeft nooit zo bij de Oranjes gepast. Maar dat betekent niet dat het hof geen strak georganiseerde organisatie is. Dat is één van de verdiensten van koningin Beatrix, waar koning Willem-Alexander en koningin Máxima nu nog van profiteren.

Het is niet voor niets dat buitenlandse hoven steeds vaker naar Nederland kijken hoe hier de zaken worden aangepakt. Maar dat was ooit anders. Eind negentiende eeuw had Nederland bepaald niet zo’n goede naam. Het hof was een chaos. Het dieptepunt moet wel de begrafenis van Willem III zijn geweest. Zijn jonge weduwe Emma besloot om de bijzetting van haar op 23 november 1890 overleden echtgenoot wat te vervroegen naar 4 december, zodat Nederland toch gewoon Sinterklaas kon vieren. Normaal gesproken duurde het minimaal twee weken voordat een dergelijke gebeurtenis kon plaatsvinden, zodat buitenlandse gasten genoeg tijd hadden om te komen. Bij het formeren van de rouwstoet van Den Haag naar de koninklijke crypte in Delft ging het al verkeerd. Er bleken te weinig koetsen te zijn, waardoor die volgepropt werden met de hoge gasten.

Toen daarna de rouwstoet in beweging moest komen, bleken de paarden geen zin te hebben in het trekken van die zware koetsen. Ze weigerden een voet te verzetten, waardoor de rouwstoet uit formatie raakte. Op de Rijswijkseweg in Den Haag stortte een tribune in, met tientallen gewonden als gevolg. Daarnaast raakten toeschouwers in Delft en Den Haag bezittingen kwijt door actieve zakkenrollers. In de Nieuwe Kerk in Delft begon de hoogbejaarde hofpredikant precies volgens schema met zijn rouwdienst, terwijl er nog gasten binnenkwamen. Of de kist met de koning, die eigenlijk als laatste hoort binnen te komen, er toen al was, is niet bekend. Want daarmee had men misschien wel het grootste probleem.

De corpulente Willem III was in een kist gelegd van zwaar massief hout. Daardoor was het geheel ontilbaar geworden. De kist kon alleen nog slepend over de grond worden getrokken, wat een vreselijk geluid zou hebben gemaakt. Hoe men de trap naar de crypte is afgekomen, wil ik eigenlijk niet eens weten. Maar ik denk wel aan die jonge koningin Wilhelmina, die dit op tienjarige leeftijd allemaal heeft zien gebeuren…