Abonnementen service: 035 - 2019505

Grafologen-echtpaar op leeftijd lost misdaden op

Huwelijkszwendel, gerommel met testamenten, huurcontracten en eigendomsakten. Al 37 jaar ontrafelen Ed (81) en Wanda (82) Waisvisz wrange waarheden, door analyse van handschriften. Hun inmenging in de Deventer-moordzaak was opzienbarend. Uitgerekend dit dossier blijft – vooralsnog – een puzzel met lastig te verteren gaten.

Kijk, zie je dit? Drie compléét verschillende handschriften”, zegt Wanda Waisvisz, terwijl ze op de werkkamer een map uit een kast trekt en openslaat. Onder elkaar staan drie keer vijf regels tekst. Inderdaad, compleet verschillend geschreven. “Maar door dezelfde persoon.
Elk handschrift kon hij pagina’s achter elkaar volhouden. Dat kunnen maar heel weinig mensen.” Met één van die handschriften ondertekende de schrijver als ‘Ezel Slap’ jarenlang talloze, vulgaire dreigbrieven. Het doodsbenauwde slachtoffer was overtuigd dat haar ex de dader was, en zocht troost bij haar buurman. Totdat een schrijfproef juist hém als dader ontmaskerde. Wanda: “Hij bleek verliefd op zijn buurvrouw en bekende huilend de dader te zijn. Heel bizar.”

Vervalste handtekening
In 37 jaar handschriftanalyse heeft het echtpaar Waisvisz genoeg intrigerende verhalen verzameld voor een reeks boeken of een tv-serie. Eén van de pronkstukken uit hun archief is de zaak van een Noord-Hollandse veehouder, die eind 1976 van de ene op de andere dag zijn boerderij, land en geld was kwijtgeraakt aan een slinkse projectontwikkelaar. Volgens notariële stukken had de veehouder daar zelf voor getekend, stelden ook experts van het toenmalig Gerechtelijk Laboratorium. De advocaat van de veehouder, mr. Max Moszkowicz, vroeg de Waisviszen om een contra-expertise. Het echtpaar verklaarde na onderzoek de handtekening vals. Het gerechtshof volgde die conclusie in 1984; de boer won. Ed: “Dat was onze doorbraak.”

Nog steeds nieuwe dossiers
Niet slecht voor een echtpaar dat door gezondheidsklachten op zoek moest naar ander werk. Zij moest haar baan als doktersassistente in een ziekenhuis opgeven. “Al dat rennen, het ging niet meer.” Hij kon zijn werk in de bedrijfsjournalistiek niet meer aan. “Ik heb als kind in drie Jappenkampen gezeten. Daar ben ik gemarteld, met blijvend rugletsel tot gevolg.” Omdat Wanda altijd al een voorliefde had voor
handschriften en kalligrafie, begon ze een opleiding schriftexpertise. Dat vond Ed ook wel interessant, dus hij deed mee. “Tja, en moet je nu eens zien”, zegt Ed in de werkkamer vol dossiers. “Ik denk dat we wel meer dan duizend zaken hebben gedaan. En nog steeds komen er nieuwe dossiers binnen.” Hij herinnert zich hoe een andere bekende strafpleiter, mr. Gerard Spong, hen op een dag benaderde voor wat hij fraai omschrijft als ‘huwelijkszwendel’ door een echtgenoot. De man was een rijke industrieel, en zijn vrouw was ook bepaald niet onbemiddeld. Maar toen kwam hij opeens op de proppen met een soort schuldbekentenis.Ed: “Daarin stond dat zij geld van hem had geleend. Tonnen, en die moest zij hem terugbetalen.” Het bleek klinkklare onzin, zoals de vrouw ook steeds stellig had verklaard: de handtekening op het stuk was niet van haar. Wanda: “Weer de liefde. Die man had er lucht van gekregen dat zijn vrouw niet met hem verder wilde. Hij had daar de pest over in
en haar handtekening vervalst.”

Tijd en geduld
Tja, het handschrift liegt niet, is wat het echtpaar Waisvisz maar wil zeggen. Of beter: het ‘hersenschrift’. “Met de hand als uitvoerend orgaan”, zegt Wanda. Onafhankelijk van elkaar kijken zij en haar echtgenoot naar de druk waarmee is geschreven, de vorm van lussen, hoe letters verbonden zijn en nog wel 350 punten. Vervolgens leggen ze hun bevindingen naast elkaar. Op hun bureau staat een speciale lamp met ‘koud licht’ dat papier niet verwarmt, verderop twee microscopen, die de kleinste afwijkingen in een handschrift helpen ontdekken. Maar ook met die hulpmiddelen blijft schriftanalyse vooral een kwestie van tijd en geduld. Wanda: “Kijken, wegleggen, en later weer kijken. En
opeens zie je het. Maar dat kan dagen duren.”

Deventer moordzaak
Het is inmiddels alweer bijna twee decennia geleden dat het echtpaar Waisvisz opzien baarde door hun inmenging in een van de meest controversiële strafzaken uit de Nederlandse geschiedenis: de Deventer-moordzaak. Wanda herinnert zich nog goed hoe ze in oktober 1999 zat te kijken naar ‘Opsporing Verzocht’. Het tv-programma besteedde aandacht aan de moordzaak en toonde een briefje met een handgeschreven spijtbetuiging, vol spelfouten. Het papiertje was gevonden in de tuin van slachtoffer Jacqueline Wittenberg. De rijke weduwe was overleden nadat ze was geslagen, gewurgd en herhaaldelijk met een mes gestoken. Er klopte iets niet, dacht vooral Wanda. Met haar man bood ze hun hulp aan bij politie. Op basis van het briefje maakten ze een daderprofiel. Dat bleek totaal niet te passen bij de belastingadviseur van de weduwe, Ernest Louwes, maar wél bij een andere verdachte. Toch werd Louwes maanden later veroordeeld voor de moord op zijn cliënte. Mede door een lijvig rapport van de Waisviszen heropende de Hoge Raad de moordzaak. Maar na de herziening werd Louwes toch opnieuw schuldig bevonden. Inmiddels loopt een nieuw herzieningsverzoek van Louwes’ advocaat in een poging om zijn cliënt na jaren van onderzoek en juridische strijd vrijgepleit te krijgen. Wanda: “Na jaren van onderzoek hebben we een streep onder de moordzaak gezet.” Ed: “Het is een puzzel die niet af is. Dat is na al die jaren zéér onbevredigend. Maar we kwamen nergens anders meer aan toe.”

Handschrift verraadde hartfalen
Want er zijn nog zo veel andere mooie en intrigerende zaken, zegt Wanda, bladerend door een map vol bedankbrieven van klanten en relaties: advocaten, politiemensen, instanties als immigratiedienst IND en particulieren. Zoals de man aan wiens handschrift Ed meende te kunnen zien dat hij mogelijk leed aan ernstig en acuut hartfalen. Dan gaat het om grafopathologie, een niet geheel onomstreden specialisme om uit het handschrift lichamelijke en fysieke problemen af te leiden. Ed haalt zijn schouders op over de scepsis. “Deze meneer is na een gesprek met ons toch maar naar de dokter gegaan. Hij bleek net op tijd: hij stond op het punt een ernstig hartinfarct te krijgen.”

Appjes en mails
Ondanks hun leeftijd denken de Waisviszen er nog niet aan om te stoppen. Zij kennen ook wel de verhalen over wetenschappers die verwachten dat computers over niet al te lange tijd veel betrouwbaardere analyses kunnen maken van menselijke handschriften. “Maar voorlopig is het zo ver nog niet”, zegt Ed. In deze tijd van computers en smartphones wordt wel steeds minder met de hand geschreven. Van een appje of e-mail kun je geen handschrift onderzoeken. Dat vindt Wanda wel jammer. Wat nog wel met de hand wordt geschreven, is vaak minder netjes dan vroeger. Maar dat is geen probleem. “Integendeel. Een gestileerd handschrift kan behoorlijk verhullend zijn. Een slordig handschrift is veel puurder. Hoe ongepolijster, hoe meer wij eruit kunnen halen.”

Grafologie:
Aparte discipline

Met handschriftanalyse houden zich in Nederland zo’n 140 à 180 mensen bezig. Velen van hen staan niet geregistreerd. Grafologie is een aparte
discipline in de wereld van handschriftanalyse. De Nederlandse Orde van Grafologen telt 34 leden, van wie 19 gediplomeerd zijn.

• Schriftexpertise: technisch onderzoek naar handgeschreven teksten. Wordt gebruikt voor het bepalen van de echtheid van handtekeningen, maar ook bij identiteisonderzoek, bijvoorbeeld om de herkomst van dreig- of smaadbrieven te achterhalen..
• Grafologie: karaktereigenschappen afleiden uit handschriften. Zo zijn mensen die klein schrijven volgens deze pseudowetenschap meestal verlegen, leergierig en erg nauwkeurig. Ronde letters zouden wijzen op een creatieve en artistieke persoonlijkheid.

Rijdende Rechter
Ook het tv-programma ‘De Rijdende Rechter’ heeft in het verleden gebruikgemaakt van handschriftanalyse van het echtpaar Waisvisz. In 2014 eiste een huurder van een woning € 5.520 verhuiskostenvergoeding, die een aantal andere huurders van hun corporatie wél kreeg vanwege sloop van hun flat. De verhuurder stelde dat de klagende huurder daar geen recht op had; hij had immers een document ondertekend waarmee hij afstand had gedaan van de vergoeding. Het tv-programma schakelde de Waisviszen in. Hun oordeel: de handtekening kon onmogelijk van de huurder zijn en was dus vals. De corporatie keerde de klager alsnog de verhuiskostenvergoeding uit. Wie de handtekening had vervalst, is wel opgehelderd, maar nooit bekendgemaakt.

Zodiac Killer
Een van de internationaal beruchtste zaken waarbij veel handschriftonderzoek is gepleegd, is die van de ‘Zodiac Killer’. Deze seriemoordenaar wordt verantwoordelijk gehouden voor tal van onopgeloste moorden in de Amerikaanse staat Californië aan het einde van de jaren 60. De Zodiac Killer kondigde in handgeschreven brieven aan lokale kranten zijn volgende moord aan. Daarbij gebruikte hij geheimzinnige coderingen en aanwijzingen. In 2014 claimde een man uit de staat Louisiana, Gary L. Stewart, na jarenlang onderzoek dat hij de zoon was van de Zodiac Killer. Niet alleen leek volgens Stewart de foto van zijn vader op een compositietekening van de verdachte, ook vertoonde Stewarts eigen handschrift veel gelijkenis met dat van de brieven van de Zodiac Killer. In de codebrieven zouden ‘EV’, ‘Best’ en ‘Jr.’ ook verwijzen naar de naam van Stewarts vader: Earl Van Best Jr.

  Post & Mail

Wilt u reageren op de inhoud van MAX Magazine, een tv- of radioprogramma? Stuur dan een bericht naar MAX Magazine. De redactie maakt elke week een selectie en kort soms berichten in.

Reageren